Pasiguria si fjala kyçe
Bankat qendrore po përgatiten për rreziqet e inflacionit në 2026, por mungon një qasje e përbashkët se si t’i adresojnë. Fjala që përmbledh ekonominë globale në të gjitha kontinentet është “pasiguri”. Ajo ndihet fort nga bizneset, por është edhe më e pranishme në tryezat e politikëbërjes së bankave qendrore. Në një mjedis ku është vështirë të parashikohen ecuria e rritjes, tregtisë dhe çmimeve, autoritetet monetare po veprojnë me kujdes, me qasje të ndryshme dhe prirje kontrastuese, teksa përballen me pasoja të papritura nga ndryshimet në rendin ekonomik global.
Metodologjia e vlerësimit
Global Finance zhvilloi vlerësimin e 31-të vjetor për bankierët qendrorë, duke mbuluar 105 vende. Redaktorët, me kontribut nga burime të industrisë financiare, i vlerësuan drejtuesit nga A në F (A+ nota më e lartë, F më e ulëta), mbi bazë treguesish objektivë dhe subjektivë, për periudhën 1 korrik 2024 – 30 qershor 2025. Guvernatorët duhet të kenë të paktën një vit në detyrë për të marrë notë. Jurisdiksionet në konflikte të thella u përjashtuan për shkak të mungesës së të dhënave të plota. Një algoritëm përdoret për koherencë ndër-rajonale. Formula pronësore merr në konsideratë politikën monetare, mbikëqyrjen e sistemit financiar, programet e blerjes së aseteve dhe shitjes së obligacioneve, parashikimin dhe udhëzimin, transparencën, pavarësinë politike dhe suksesin në përmbushjen e mandatit kombëtar (që ndryshon nga vendi në vend).
Nga retorika te veprimi: ndikimi i politikave të SHBA
Shumë nga turbulencat lidhen me janarin, kur Donald Trump u betua si President i Shteteve të Bashkuara. Retorika e fushatës u pasua shpejt nga akte ekzekutive, zgjerim i tarifave, kthesa të menjëhershme dhe një ritëm ndal-eceje në vendimmarrje që dominoi diskutimet ekonomike ndërkombëtare. Edhe vendet me ekspozim të kufizuar tregtar ndaj SHBA-ve ndjejnë efektet dytësore: zinxhirët globalë të furnizimit, tregjet e lëndëve të para dhe flukset e investimeve ndërkufitare mbeten të trazuara, duke e komplikuar punën e bankave qendrore kudo.
Tarifat dhe dilema e politikës monetare
Politika monetare mbështetet te një pasqyrë relativisht e qartë e rritjes dhe inflacionit. Tarifat sjellin luhatshmëri në të dyja frontet: mund të dobësojnë tregtinë dhe investimet, të dëmtojnë besimin e bizneseve dhe, njëkohësisht, të nxisin presione inflacioniste përmes rritjes së kostos së importeve. Ky rrezik i dyfishtë—ngadalësim i aktivitetit bashkë me rritje çmimesh—i vendos bankat qendrore në pozitë të vështirë: a duhet të shtrëngojnë për të mbrojtur stabilitetin e çmimeve apo të lehtësojnë për të mbështetur rritjen? Edhe vendet larg vijës së parë të tarifave përballen me pasojat, pasi zhvillimet në dy ekonomitë më të mëdha—SHBA dhe Kina—përçohen nëpër sistemin global dhe sfidojnë mjetet tradicionale të politikës monetare.
Divergjenca në lëvizjet e normave
Në shtator, Rezerva Federale e SHBA rifilloi ciklin e lehtësimit me uljen e parë të normës që prej dhjetorit 2024, duke u diferencuar nga shumica e bankave të mëdha që qëndruan në pritje. Fed sinjalizoi ulje të tjera në tetor dhe dhjetor, duke theksuar si arsye dobësimin e tregut të punës. Tregjet aktualisht çmimojnë edhe 50 pikë bazë ulje deri në fundvit. Banka e Kanadasë e ndoqi me një ulje në 2.5%, nivelin më të ulët në tre vjet, po ashtu e motivuar nga dobësia në punësim; tregjet vlerësojnë rreth 40% gjasa për një tjetër ulje muajin e ardhshëm.
Në krahun tjetër, Banka e Anglisë dhe Banka e Japonisë i lanë normat të pandryshuara, ndërsa Banka Qendrore Evropiane qëndroi po ashtu në pritje dhe sinjalizoi se cikli i uljeve mund të jetë drejt përfundimit. Megjithatë, rreziku që presionet inflacioniste të ringjallen në 2026 mbetet i pranishëm.
Prioriteti: rritja dhe punësimi, me sy nga 2026
“Ky është momenti i nisjes, dhe Fed tashmë është tërësisht e fokusuar te mbështetja e tregut të punës, duke sinjalizuar një cikël prerjesh dukshëm më agresiv në 2025. Mesazhi është i qartë: rritja dhe punësimi kanë përparësi, edhe nëse kjo nënkupton tolerim të inflacionit më të lartë afatshkurtër,” tha Olu Sonola, drejtues i kërkimit për ekonominë e SHBA në Fitch Ratings. “Për momentin, Fed po sinjalizon se do ta kalojë ‘urën’ e inflacionit më të lartë nëse ajo shfaqet në 2026. Ajo që bie në sy është mungesa e një konsensusi për 2026: pa një vizion të unifikuar, Fed mund të rikthehet në qasjen ‘prit e shih’ në fillim të vitit të ardhshëm, duke menaxhuar rreziqet e inflacionit teksa ato shfaqen, jo duke i paraprirë.”
Raporti 2025 sipas rajonit
– Afrika
– Azi-Paqësor
– Evropa Qendrore dhe Lindore
– Amerika Latine
– Lindja e Mesme
– Amerika e Veriut
– Evropa Perëndimore
Burimi: Global Finance
