Një skenë si nga Piratët e Karaibeve, por me jelekë neon dhe topa futbolli. Kështu u duk seanca në qendrën e Federatës Italiane në Coverciano, ku trajneri Silvio Baldini u kërkoi lojtarëve të Italisë U-21 të stërviteshin me mbulesa syri para ndeshjeve me Suedinë dhe Armeninë. Sipas Gazzetta dello Sport, e marta përfshiu tre seanca nga 20 minuta, me të gjithë lojtarët – madje edhe portierët – që kryen ushtrime me njërin sy të mbuluar. Baldini e ka aplikuar këtë edhe më parë te Palermo dhe Pescara.
Pse mbulesat e syrit
Nuk bëhet fjalë për një lojë zbavitëse apo ritual bashkimi; pas saj qëndron një logjikë shkencore që është përdorur edhe nga ekipe kampione në Kupën e Botës në regbi, golfistë elitarë dhe pilotë të Formula 1. Ideja është se mbulimi i njërit sy ndihmon në zhvillimin e perceptimit të thellësisë dhe mprehtësisë së syrit dominant (syri që truri e përdor më shumë për të përpunuar informacionin). Shumica kanë përputhje mes syrit dhe dorës (apo këmbës) dominante, por jo të gjithë. Kur një sportist kupton qartë cili është syri i tij dominant, mund të rrisë shpejtësinë dhe qartësinë e shikimit nën presion në fushë.
Si u zhvillua seanca
Pjesa e parë e stërvitjes kërkonte mbulimin e syrit dominant; në pjesën e dytë mbulohej syri tjetër; ndërsa në të tretën lojtarët hiqnin mbulesën. “Dua t’i nxis djemtë të shohin fushën jo vetëm me sytë, por edhe me mendjen dhe trupin,” ka thënë Baldini në një intervistë të raportuar nga Gazzetta gjatë grumbullimit të shtatorit. 67-vjeçari është i njohur për qasje krijuese: në kampin e shtatorit në Tirrenia organizoi seanca rikuperimi në plazh dhe, sipas raportimeve, hoqi dhomat teke të hotelit, duke i bërë lojtarët të ndajnë dhomën me shokë të pozicionit të tyre.
Nga ringu në fushë
Baldini ka rrëfyer se ideja i erdhi nga një sport tjetër. “Nuk kam bazën shkencore për t’jua shpjeguar në mënyrë të përsosur dhe s’dua të them pasaktësi,” i tha ai Il Pescara. “Kur isha te Catania, shkova të shihja një boksier në Syracuse. Ai përdorte fasho; u intriguova, bëra kërkime dhe e propozova edhe unë atë metodë. Në çdo rast, do ta përsërisim.”
Optometria në futboll: rasti Pochettino–Weah
Edhe trajneri i USMNT, Mauricio Pochettino, është ithtar i përdorimit të shkencës së shikimit në sport. Të hënën ai zbuloi se e spostoi Tim Weah në krahun e majtë për shkak të dominancës së syrit. “Më pyeti cili ishte pozicioni im i preferuar,” tha Weah për Soccer America. “I thashë se kisha luajtur gjithë karrierën në të djathtë, por i preferuari ishte i majti. Bëmë një test të thjeshtë – shikoja përmes një cope letre një stemë, mbuloja një sy pastaj tjetrin – dhe doli se syri i majtë ishte më i forti. Luajta në atë anë. Ishte argëtuese.” Pochettino theksoi rëndësinë e testit: “Syri dominant të vendos në një pozicion ku ndihesh rehat me topin. Duam ta verifikojmë, sepse duhet ta kuptojmë lojtarin.”
Pionierët e trajnimit të shikimit
Që në vitet ’90, ekipe profesioniste kanë punuar me shikimin si mjet performance. Emri më i njohur është Dr. Sherylle Calder, e cila ka bashkëpunuar me tre skuadra fituese të Kupës së Botës në Rugby Union, përfshirë Anglinë para triumfit të vitit 2003, ekipin australian të kriketit dhe golfistin Ernie Els përpara fitores së The Open në 2012. Në një seancë me ekipin e Sir Clive Woodward në 2003, ajo bëri që lojtarë si Jonny Wilkinson dhe Martin Johnson të stërviteshin me mbulesa syri në Pennyhill Park. “Atëherë e bazonim te mbingarkesa: duke mbuluar një sy, sistemi vizual vihet nën stres dhe punon më fort. Pastaj, kur e heq, gjithçka duket më e lehtë dhe më e mprehtë. Por efektet janë relativisht afatshkurtra,” thotë ajo. Më pas ajo zhvilloi metoda më të sofistikuara përmes software-it të saj, por pranon se mbulesat e syve e kanë vendin e tyre si ushtrim demonstrues. Këtë verë ajo punoi me kriketerin Dewald Brevis, përpara se 22-vjeçari të vendoste një sërë rekordesh botërore në një ndeshje T20 mes Afrikës së Jugut dhe Australisë, dhe shton se lojtarët në përgjithësi janë të hapur ndaj ideve të reja.
Çfarë thotë Dr. Zoe Wimshurst
Psikologia e licencuar britanike, e specializuar në performancën vizuale të sportistëve elitarë, ka punuar me ekipe të Premier League, me Harlequins në regbi dhe me pilotin e McLaren F1, Lando Norris. Ajo sqaron pse krahu i lojës dhe syri dominant kanë rëndësi: “Imagjinoni një krah të djathtë në regbi me sy të djathtë dominant. Syri dominant është nga ana e vijës anësore dhe turmës, ndërsa i majti është nga ana ku vjen topi. Syri jo-dominant përpunon një grimë më ngadalë, ndaj rritet rreziku të humbasë kontrollin. Në futboll nuk është identike, por prirja mbetet: mesfushorët shpesh luajnë më shumë pasime nga ana e syrit dominant dhe skanojnë më mirë në atë drejtim. Nëse mbulojnë syrin jo-dominant, detyrohen të vendosin kokën në një pozicion më efektiv për të marrë informacion më shpejt dhe më saktë.”
Perceptimi i thellësisë dhe rasti Hannah Hampton
Mbulesat sfidojnë perceptimin e thellësisë – aftësinë për të gjykuar distancën në tre dimensione. Jo të gjithë e kanë; portierja e Anglisë, Hannah Hampton, ka treguar se si mungesa e perceptimit të thellësisë e ka ndikuar karrierën e saj. “Kur heq syrin jo-dominant nga ekuacioni, eliminohet stereopsia – mënyra primare me të cilën njeriu percepton thellësinë, duke përdorur imazhe paksa të ndryshme nga secili sy,” shpjegon Dr. Wimshurst. “Truri atëherë mbështetet te shenja alternative si madhësia apo hija, çka është më kërkuese njohëse. Kjo mund të përmirësojë ndjeshëm perceptimin e lojtarit për topat mbi kokë ose për vendndodhjen e shokëve të ekipit.” Ajo ka punuar edhe me Cristiano Ronaldon në një dokumentar për aftësitë e tij vizuale dhe eye-tracking, duke theksuar se këtu bëhet fjalë për përfitime margjinale: “Syri dominant merr informacion një të qindtat sekonde më shpejt dhe më saktë – mjafton për të bërë diferencën mes një voleu në trekëndësh dhe një topi në tribunë.”
Në fund të ditës
Pamja e Azzurrinëve të vegjël me mbulesa syri mund të ketë qenë e pazakontë, por skuadra e Baldinit mund të jetë duke parë fushën më kthjellët se kurrë.
Burimi: The Athletic, Greg O’Keeffe, 9 tetor 2025