Nga ECA te EFC: një ribrandim me shumë zhurmë
Pas 17 vitesh në hijen e “Electrical Contractors’ Association”, “Edinburgh College of Art” dhe “European Cockpit Association” në kërkimet e Google për akronimin “ECA”, klubi i madhërishëm i interesave të klubeve vendosi të ndryshojë lëkurë. Asambleja e 32-të e përgjithshme e European Club Association në Romë u shndërrua në asamblenë e parë të European Football Clubs (EFC) – një emër që thotë troç se për kë bëhet fjalë.
Logoja e re, në stilin e një steme klubi, ishte ngado në Cavalieri Waldorf Astoria: në panelet e jashtme, jastëkë, ndarëse dhe ekrane. Nën çdo karrige në sallën kryesore, një çantë sportive me markën EFC fshehte një kapele bejsbolli, një bllok shënimesh dhe madje edhe makarona “alfabet” EFC. Për të vulosur ndarjen me të shkuarën, pati fishekzjarre në pritjen para asamblesë, një darkë gala në një nga sitet antike më magjepsëse të Romës – me shfaqje me dronë dhe performancë nga fituesit e Eurovizionit, Maneskin – fjalime nga emra të industrisë dhe selfie me Zlatan Ibrahimovic.
Mbi 800 drejtues klubesh morën ftesë dhe shumica erdhën. Po ashtu edhe presidentët e Concacaf, FIFA-s dhe UEFA-s (Victor Montagliani, Gianni Infantino dhe Aleksander Ceferin), si dhe përfaqësues nga ligat kryesore vendase dhe sindikatat e lojtarëve.
EFC në qendër të lojës së madhe
Presidenti i EFC-së, Nasser Al-Khelaifi, tha se donte ta vendoste “futbollin” në zemër të emrit – ashtu si e ka vendosur EFC-në në qendër të politikës globale të futbollit. Në Google, për të gjetur këtë EFC ende duhet të kalosh përtej Everton Football Club, European Federation of Corrosion dhe Extreme Fighting Championship, por tani shfaqet në faqen e katërt, dy faqe më lart brenda një jave. Edhe algoritmet duket se kanë kapur rishpërndarjen e pushtetit. Sepse, në thelb, kjo mbledhje shpalosi diçka që po zien që prej prillit 2021, kur një duzinë nga klubet më të mëdha evropiane braktisën ECA-n me synimin për të krijuar një Superligë Europiane: e humbën betejën, por fituan luftën.
Ata kërkuan më shumë ndeshje dhe i morën me zgjerimin e garave të UEFA-s. Donin zë kyç në marketing dhe e morën përmes UC3, sipërmarrjes së përbashkët EFC–UEFA. Donin më shumë para dhe pritet t’i marrin në ciklin e ardhshëm të të drejtave mediatike, të negociuara nga agjencia që ata shtynë përpara – Relevent Sports, kompania e themeluar nga pronari i Miami Dolphins, Stephen Ross, e cila prej kohësh ka synuar edhe ndeshje të ligave vendase në SHBA – dhe jo nga agjencia historike e UEFA-s.
Mirë se vini në futbollin e 2025-ës: klubet e mëdha janë në krye.
Kupë Bote për Klube… edhe më e madhe?
FIFA më në fund gjeti mënyrën për t’u lidhur me pronat më tërheqëse të futbollit – klubet – përmes formatit të ri të Kupës së Botës për Klube. Të 820 anëtarët e EFC-së panë me kujdes se si 12 pjesëmarrëset evropiane morën nga £28 milion vetëm për pjesëmarrje në turneun me 32 skuadra në Shtetet e Bashkuara verën e kaluar. Chelsea, kampione në fund, fitoi £85 milion për punën e një vere – gati gjashtëfishin e çmimit për triumfin në Conference League dhe afro gjysmën e asaj që fituan në 10 muaj Premier League.
Në Romë, bisedat s’ishin për ndenjëse bosh, vapë, lodhje lojtarësh apo Donald Trump; pyetja ishte si mund të përfshihen akoma më shumë të mëdhenj të EFC-së në 2029 e më tej. Madje u hodh ideja e një “play-in” për ekipet më të dobëta nga Afrika e Azia, që të lirohet hapësirë për të mos lënë jashtë Barcelonën, Liverpool-in apo Napolin.
Më shumë para nga TV – por a mbijetojnë ligat me 20 ekipe?
Edhe rreth reformës së UEFA-s, linja ishte e njëjtë: klubeve u pëlqen modeli zviceran në garat elitare – më shumë inventar televiziv, më shumë të ardhura nga ditët e ndeshjes – dhe janë të entuziazmuara nga ankandet për të drejtat 2027–33 që Relevent sapo ka hapur në pesë tregjet më të mëdha evropiane.
Sidoqoftë, shtypi italian ngriti dyshime lidhur me premtimin e Relevent për një rritje 30 për qind të të ardhurave nga 2027 e tutje. Aktualisht, UEFA dhe klubet marrin rreth €4.4 miliardë në vit nga TV/streaming; agjencia amerikane thotë se mund t’i çojë në €6 miliardë. Serie A druhet se “pica” nuk do të zgjerohet, por fetat e saj do të hollohen. Nëse kështu ndodh, klubet italiane mund të rikthejnë idenë e një uljeje nga 20 në 18 skuadra – një propozim që në fillim të 2024-s mori vetëm katër vota: Milan, Inter, Juventus dhe Roma.
Shembulli i Ligue 1 flet vetë: kalimi nga 20 në 18 në 2023 hoqi 74 ndeshje nga inventari, uli dy tifozeri nga audienca potenciale dhe, në një kohë kur platformat kërkojnë sasi po aq sa cilësi, klubet franceze tani presin më pak të ardhura mediatike se klubet e Championship-it në Angli. Megjithatë, siç tregon historia, kur klubet përballen me zgjedhjen mes interesit afatshkurtër dhe të mirës kolektive, sillen shpesh me egoizëm e vizion të kufizuar.
Klubet e mëdha po bëhen edhe më të mëdha
Në Romë nuk pati pesimizëm. Përkundrazi, shumica u gëzuan që fondi i solidaritetit – pjesa e të ardhurave që u ndahet klubeve jashtë garave të UEFA-s – u rrit në 7 për qind. Kjo do të thotë se qindra klube nëpër Europë ndajnë mes tyre €308 milion. Më mirë se asgjë, do të thoshte dikush. Por krahasuar me atë që mori Paris Saint-Germain – €140 milion vetëm për fitoren në Champions sezonin e kaluar, përpara se të shkonte deri në finalen e Kupës së Botës për Klube – ndikimi në balancën konkurruese është i qartë.
Unioni i Klubeve Evropiane publikoi këtë verë kërkime që tregojnë efektin përbërës të parave të UEFA-s: kampionate që po kthehen në gara me një ose dy kuaj, me të njëjtat klube që kualifikohen çdo vit dhe marrin “top-up”-in kontinental. Në tregjet e vogla, edhe çeqet e Conference League prishin baraspeshat vendase. Siç pëshpëriti një cinik në Romë, për klubet që u kënaqën me pak solidaritet, ndihmë ligjore nga EFC dhe ftesë në festë: “po duartrokasin varrimin e tyre”. Megjithatë, stafi i përhershëm i EFC-së mund të tregojë suksese të prekshme si zgjerimi i programit të FIFA-s për kompensimin e klubeve për lëshimin e lojtarëve në turne dhe, së fundmi, edhe në kualifikuese.
Fundjava vendase dhe ndeshjet jashtë
Ka arsye pse ligat vendase bashkë me sindikatat e lojtarëve kanë hapur padi ndaj FIFA-s për mungesë konsultimi mbi kalendarin e Kupës së Botës për Klube. Lufta është për vëmendjen e publikut – dhe sytë i sjellin klubet e mëdha. Prej më shumë se një shekulli, ligat kombëtare të fundjavës kanë qenë “motori” kryesor, nga tribuna e deri te shikimi global në shtëpi. A është ende kështu? Në Angli po, ku Premier League është forcuar edhe më shumë krahas rivalëve kontinentalë. Bundesliga, me ekonomi të fuqishme dhe stadiume plot, ndjehet relativisht e sigurt. Por Franca, Italia, Spanja dhe të tjerat? Kudo dëgjon shqetësime se garat më të zhurmshme po u hanë “drekën”, prandaj shtyjnë për ndeshje jashtë vendit – çfarëdo për të qëndruar relevante.
Rikthimi i Superligës Europiane?
Befasia e Romës ishte ajo që nuk u përmend: rikthimi i mundshëm i Superligës Europiane (ESL). Pak ditë para tubimit, një gazetë pranë Real Madrid raportoi se UEFA po negocionte me A22, mbështetësit financiarë të ESL-së, për një zgjidhje të konfliktit ligjor – madje sugjeroi një ligë të unifikuar me katër nivele, sipas ribrandimit të 2024-s. Asnjë nga të intervistuarit në Romë nuk e pa të besueshme apo të dëshirueshme dhe UEFA e mohoi, duke e quajtur çdo bisedë me A22 joformale dhe të papërfunduar.
Ajo që pritet, megjithatë, është fitorja e A22 në gjykatën tregtare të Madridit kundër UEFA-s për masat e rënda të vitit 2021 për të shuar ESL-në – masa që Gjykata e Drejtësisë e BE-së i konsideroi në shkelje të ligjit të konkurrencës së Unionit. I armatosur me këtë vendim, A22 rifilloi çështjen në Spanjë dhe vendimi është i afërt. A do ta ringjallë kjo “Unify League”? Ndoshta jo. Konsensusi ishte se A22 mund të marrë një dëmshpërblim të majmë, ndërsa klubet do ta përdorin si levë për më shumë kontroll në garat e UEFA-s – siç ka ndodhur prej dekadash.
Mos harrojmë: kjo është historia e EFC-së. Fillimisht G-14, 14 klube elitare nga shtatë vende që në 1998 kërcënuan UEFA-n me shkëputje nëse Champions nuk rritej nga 16 në 32 skuadra. Në 2008, pas paqes me FIFA dhe UEFA për kompensimet e dëmtimeve në kombëtare, u bë ECA – me 103 anëtarë, kryesisht klube pjesëmarrëse në garat e UEFA-s – dhe s’u lëkund shumë deri në 2021, kur kërcënimi ekzistencial i ESL-së tronditi Champions-in. Ironikisht, projekti u ideua keq dhe u zbatua edhe më keq; “të dymbëdhjetët” u tërhoqën dhe nëntë u kthyen menjëherë. “Ndëshkimi” i tyre? Champions i zgjeruar dhe UC3.
Ngjitja e Nasser Al-Khelaifit
Duke parë mbrapa, fituesi i madh i asaj krize ishte Al-Khelaifi. Si drejtues i një prej klubeve aristokrate që nuk iu bashkuan rebelimit, Ceferin dhe ECA u rreshtuan pas tij, pasi kreu i mëparshëm, Andrea Agnelli, sapo kishte tentuar ta shembte. Thuhet se ish-tenistja nga Katari hezitoi fillimisht ta merrte përsipër ringritjen e ECA-s dhe mbrojtjen e Champions-it, por alternativa ishte një tjetër dekadë e Bayernit në krye – ndaj erdhi “radha e tjetrit”. Që atëherë, Al-Khelaifi ka bërë një hap të madh përpara: PSG e tij e fitoi Champions-in sezonin e kaluar, ai është kthyer në një orator të sigurt dhe në një figurë kyçe politike. Disa madje e shohin si kandidat potencial për presidencën e FIFA-s – edhe pse ai mohon, dhe Arabia Saudite vështirë se do të donte një katariot në krye gjatë Kupës së Botës 2034. Gjithsesi, me asambletë e EFC-së po aq të mëdha dhe, ndoshta, po aq të rëndësishme sa kongreset e FIFA-s, platforma ekziston. Ai është kampioni i klubeve të mëdha – dhe klubet e mëdha e drejtojnë lojën.
Burimi: The Athletic – Matt Slater, 20 tetor 2025